راهکارهای تحقق قدرت در فضای مجازی
در آرایش فعلی فضای مجازی و اینترنت در سطح بینالمللی، دو راه بیشتر پیش روی کشورهای دنیا نیست؛ یا باید «پیشران» باشند و یا «دنبالهرو» و حالت سومی وجود ندارد. ازاینرو، «قوی شدن» و تحقق قدرت سایبری تنها راهبرد جمهوری اسلامی ایران برای دنبالهرو نبودن در فضای مجازی است. تنها همین یک راهبرد است که مسیر رسیدن به استقلال در فضای مجازی را در استمرار استقلال در فضای واقعی تأمین میکند.
قوی شدن یک سیاست کلان و کلی در حوزه فضای مجازی کشور است که در ابتدای سال ۱۳۹۹ توسط مقام معظم رهبری مدظلهالعالی مطرح شد. البته این سیاست پیشازاین هم در حکم تأسیس شورای عالی فضای مجازی در قالب ادبیاتی متفاوت ولی مضمونی یکسان، بیان شده بود.
در این نگاشت، شش راهکار برای تحقق قدرت در فضای مجازی ارائه شده است :
۱-تحقق «اقتصاد مقاومتی» در فضای مجازی کشور
- رفع عمده نیازهای بازار داخلی اعم از فناوری، محصولات، خدمات، پهنای باند، تنوع محتوا و بهویژه سرگرمی توسط تولیدکنندگان داخلی و در محصولاتی هم که نیاز به واردات است با حفظ استقلال و عدم وابستگی.
- تشویق و اجبار به تحقیق و توسعه در صنعت و انجام پژوهشهای کاربردی در دانشگاهها بهنحویکه از هرگونه تحریم فناوری توسط دیگران در امان بوده و زیستبوم مناسبی را برای ایرانیان ایجاد شده باشد.به بیانی دیگر در مواردی امکان تحریم مستقر (تحریمی که امکان دور زدن یا شکستن آن وجود ندارد) برای دشمن وجود دارد، نیازمند تمرکز و گسترش بیشتر تحقیقات دانشگاهی و توسعه صنعت هستیم.
- بومیسازی فناوریهای پایه و اصلی مانند سیستمعاملها و گوشیهای تلفن همراه: بومی کردن فناوریهای پایه و اصلی به این معناست که بسیاری از فناوریها اگرچه ریشه درجایی دیگر دارند، اما بعد از انتقال، باید جذب و تطبیق آن با وضعیت کشور گیرنده صورت بگیرد. این روند نهایتاً میتواند به تولید داخلی آن محصول با توجه به منافع و هزینههایش منجر شود. گام اصلی در بومیسازی فناوری، فعالیتهای تحقیق و توسعه است اگرچه امری زمانبر است اما اقداماتی مانند احداث نمایندگی فروش، راهاندازی خط مونتاژ، ارائه خدمات پس از فروش مانند انجام فعالیتهای نگهداری و تعمیرات، بهمرورزمان توانستهاند در کنار پژوهشهای موازی، موفق به جذب و بومیسازی فناوری شود.
- تسهیل کسبوکار دانشبنیان بهمنظور ایجاد تنوع، رقابت، رشد و تعالیبخش خصوصی و بارش امید در دانشجویان و فارغالتحصیلان کشور در جهت تحقق اقتصاد مقاومتی در فضای مجازی
- صادرات خدمات و محصولات فضای مجازی، بهمنظور گسترش بازار تقاضا
۲-نگرش به داده بهعنوان یک دارایی ملی ارزشمند که در خدمت نیروی انسانی دانشمند و انگیزهمند ایرانی، منجر به توسعه خواهد شد:
حاکمیت داده و حکمرانی اطلاعات رکن اصلی در فضای مجازی هر کشوری است که میتواند مفهوم قویتر شدن در فضای مجازی را محقق کند و جمهوری اسلامی ایران هم مثل کشورهای پیشرفته نیاز به باور، قانون، فناوری، صیانت و ارائه خدمات فراگیر ملی روی منابع دادهای ملی خود داریم.
۳-تعیین دقیق شاخصها و سختگیری در ارزیابی محصولات، خدمات و محتواهای بومی
۴-توسعه شبکه ملی اطلاعات بهعنوان مکمل و در طول اینترنت در جغرافیای ایران، بهعنوان یکی از زیرساختهای اصلی قوت در فضای مجازی
- توسعه زیرساختهای بومی در درجه اول و یا راهاندازی و مدیریت داخلی فناوریهای خریداریشده خارجی در درجه دوم و در بدترین سناریو اعطای رسمی مجوز به خدمات خارجی در ارائه خدمات داخلی رویکردهایی برای تغییر وضعیت کنونی فضای مجازی کشور است که ایران را از سلطه دیگران خارج میکند و در جهت استقلال پیش میبرد.
- شتاب دهی به توسعه متوازن شبکه ملی اطلاعات در لایههای مختلف دسترسی، پردازش و انبارش بومی، نرمافزارها و خدمات نرمافزاری پایه و محتوا و حتی ابزارهای حاکمیتی و سواد فضای مجازی در اقصی نقاط کشور و تمامی اقشار جامعه
۵-گفتمان سازی قدرت و عزت فضای مجازی در سطح مسئولین ، دانشگاهها و آگاهسازی و اقناع مردم
۶-استانداردسازی
باوری علمی در بین اندیشمندان حوزه سیاست خارجی وجود دارد مبنی بر اینکه در نظام جدید حکمرانی بینالملل، کشورهای سطح سه تولید میکنند، کشورهای متوسط فناوری را توسعه میدهند و کشورهای پیشرفته (قدرتمند) استانداردسازی میکنند. در عرصه سایبری، استاندارسازی در معنای عام آن به معنای تعریف استانداردها / معیارهای فناوری در نرمافزار، سختافزار و فناوریهای ارتباطی و سپس تلاش همهجانبه برای ترویج، تثبیت (یا حتی تحمیل) آن در مجامع بینالمللی است که میتواند آینده قدرت سایبری یک کشور را در عرصه حکمرانی بینالملل تضمین کند. مسیر مشارکت کشورمان در مکانیسمهای استانداردسازی در حوزه سایبری، حضور قدرتمند و با پشتوانه کارشناسی- فنی دیپلماتها در سازمانهای استاندارد جهانی و نیز نشستهای استانداردهای فنی در حوزههای مختلف فناوری است.
منابع :
- جلیلی، رسول. (۱۳۹۸). فضای مجازی تراز انقلاب اسلامی(فمتا)، تهران.
- جلیلی، رسول. (۱۳۹۹). هفت راهکار برای قویتر شدن در فضای مجازی، تهران.
- مرکز ملی فضای مجازی. (۱۳۹۹). قدرت نگاشت: استانداردسازی؛ گام بعدی در مسیر تضمین قدرت سایبری ایران. تهران.