مروری بر مهم ترین وقایع و رخدادهای حوزه فضای مجازی در خرداد ۱۴۰۱

 

مهم‌ترین وقایع و رخدادهای خردادماه حوزه فضای مجازی کشور در چهار دسته وقایع فنی – زیرساختی، وقایع اقتصادی، وقایع دیپلماسی سایبری و انتصابات ارائه می‌شود.

۱٫ وقایع فنی – زیرساختی

۱-۱٫ عزم دولت در پیشبرد شبکه ملی اطلاعات

از ابتدای روی کار آمدن وزیر جدید ارتباطات، وی با بیان اینکه شبکه ملی اطلاعات محور فعالیت‌های وزارت ارتباطات است، انگیزه خود را در جهت پیشبرد شبکه ملی اطلاعات بیان داشت. در همین راستا در خردادماه نیز آقای زارع پور از اتصال ۷۰ روستای دیگر به شبکه ملی اطلاعات خبر داده[۱] و اضافه کرده در مدت کوتاه دولت سیزدهم ۱۷۰۰ روستا به شبکه ملی اطلاعات متصل شده که ضریب نفوذ آن در روستاها به حدود ۹۰ درصد رسیده است. از دیگر اقدامات دولت در این رابطه، تأمین خدمات‌ موردنیاز دستگاه‌ها برای اتصال به پنجره دولت هوشمند به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین خدمات ارائه‌شده بر بستر شبکه ملی اطلاعات است. هم چنین دکتر زارع پور در جلسه کارگروه تعامل‌پذیری دولت الکترونیکی با اشاره به رویکردهای آتی این کارگروه تأکید کرد که کارگروه می‌بایست نسبت به تحولات مرتبط با اجرای پروژه راه‌اندازی پنجره واحد دستگاه‌های دولتی و اتصال آن‌ها به پنجره واحد خدمات دولت هوشمند، خدمات استعلامی موردنیاز دستگاه‌ها را تأمین کند.[۲] علاوه بر این، با نظر به تفاهم‌نامه‌ای که میان معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی وزارت ارتباطات، سازمان فناوری اطلاعات ایران و سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور به امضا رسیده است، علی‌اصغر انصاری معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی وزیر ارتباطات اظهار داشت که  در سال دوم بعد از اجرای این تفاهم‌نامه، بسیاری از مراکز داده (دیتاسنتر) به دلیل میزبانی خدمات بااهمیت، دارای شناسنامه و ملزم به رعایت استانداردها می‌شوند. همچنین ایجاد مراکز داده جدید خارج از تهران، در شیراز، تبریز و سایر استان‌های دارای زیرساخت تبادل ترافیک، با هدف تمرکززدایی از مرکز کشور و توسعه مراکز داده از برنامه‌های پیش رو برشمرده شده است.[۳]

هم چنین در واپسین روزهای خردادماه در جلسه شورای عالی فضای مجازی که با ریاست رییس جمهور و حضور سران قوا برگزار شد، در ابتدا آقای زارع پور گزارشی از وضعیت زیرساخت‌های ارتباطی و ترافیکی شبکه ملی اطلاعات ارائه کرد و سپس با توجه به ضعف‌های موجود در زیرساخت‌های ارتباطی و ترافیکی شبکه ملی اطلاعات اولاً وزارت ارتباطات مکلف شد هر چه سریعتر طرحی را در جهت بهبود وضعیت فعلی تدوین و پس از بحث و بررسی اعضای حقیقی شورا، برای تصویب به نشست شورای عالی فضای مجازی مطرح نماید و ثانیا در هر جلسه شورای عالی وزیر ارتباطات گزارشی از میزان پیشرفت در اجزای شبکه ملی اطلاعات ارائه کند.

۱-۲٫ برنامه ۱۰ ساله فضایی کشور

خبر بازنگری و تدوین برنامه ۱۰ ساله فضایی کشور(۱۴۰۱- ۱۴۱۰) که در مراسم تودیع دکتر حسین صمیمی و معارفه دکتر حسن سالاریه به عنوان سرپرست جدید پژوهشگاه فضایی صورت پذیرفت، از دیگر اخبار حوزه فاوا در خردادماه است. این برنامه که به گفته دکتر حسن سالاریه، پس از بررسی در جلسات کارشناسی متعدد و با حضور ذی‌نفعان و بازیگران بخش فضایی کشور در شش کارگروه تخصصی تدوین شده است، در انتظار تایید شورای عالی فضایی برای رونمایی است. معاون وزیر ارتباطات طراحی و ساخت ماهواره‌های سنجشی، مخابراتی، ریز ماهواره‌های مخابراتی و ماهواره‌های سنجشی(SAR/رادار) و تثبیت فناوری پرتابگر‌های بومی را ازجمله مهم‌ترین برنامه‌های صنعت فضایی کشور دانست و اظهار داشت: با استفاده از کاربرد‌هایی که ماهواره‌ها دارند، می‌توان سکو‌های زیادی را توسعه داد تا مردم به‌عنوان کاربر نهایی از مزایای آن استفاده کنند.^[۴]

۲٫ وقایع اقتصادی

۲-۱٫ عرضه سهام تپسی در فرابورس

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در نشست عرضه اولیه سهام شرکت تپسی در فرابورس که با حضور سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور و احسان خاندوزی وزیر امور اقتصاد و دارایی برگزار شد با اشاره به فرآیند پذیرش سهام این شرکت در فرابورس، گفت: پذیرش این شرکت به عنوان نخستین کسب و کار دیجیتال، نقطه عطفی برای توسعه اقتصاد دیجیتال و رشد شرکت‌های استارتاپی در کشور بود. وی با تقدیر از عوامل شرکت تپسی افزود: به دلیل اینکه تجربه این کار وجود نداشت، ارزش گذاری دارایی‌های این شرکت نیز سخت بود، اما با کفش آهنین مدیران تپسی و همچنین همراهی همه دستگاه‌ها به‌ویژه معاونت علمی، وزارت اقتصاد، بورس، فرابورس و دستگاه‌های امنیتی این کار به نتیجه رسید و با پذیرش این شرکت در فرابورس مسیر برای دیگر شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های حوزه فناوری اطلاعات هموار شد.[۵] عرضه سهام شرکت‌های استارتاپی در بورس و فرابورس، در کنار فرصت‌های اقتصادی و توسعه‌ای که با خود به همراه دارد، می‌تواند در صورت طی نشدن مسیر صحیح ورود این شرکت‌ها و عدم استانداردگذاری‌ها و نظارت‌های لازم در ارزش‌گذاری دارایی این شرکت‌ها و سهامداران و مدیران اصلی آن‌ها، تهدیدهایی مانند به خطر افتادن سرمایه‌های مردم و وابستگی این شرکت‌ها به خارج از کشور را با خود داشته باشد که نتیجه آن ایجاد مسائل و مشکلات امنیتی و اجتماعی برای کشور است. از این رو، با توجه به تاکیدات مکرر مقام معظم رهبری در دیدارهای سال‌های اخیر بر توجه به کیفیت شرکت‌های استارتاپی(متاسفانه در دولت قبل، بر کمیت شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپی تاکید و از کیفیت آن‌ها غفلت ورزیده شد.) و تعیین ضوابط مشخص برای ارزش گذاری آن ها[۶]، ضروری است مسئولین ذیربط به خصوص معاونت علمی ریاست جمهوری و وزارت ارتباطات اهتمامی جدی به این ملاحظه داشته باشند.

۲٫۲٫آیفون؛ کالای لوکس با ممنوعیت ورود؟

سومین ماه سال در حوزه فاوا با خبر قرارگیری تلفن‌های همراه با نشان تجاری اپل در گروه کالایی ۲۷ آغاز شد. این جابه‌جایی به گروه کالایی ۲۷ به معنی عدم امکان ثبت سفارش تلفن‌های همراه اپل در سامانه جامع تجارت و تخصیص ارز برای این دسته از تلفن‌های همراه است که در زمره کالاهای لوکس و غیر ضروری حساب می‌شوند. اگر چه از هفته آخر اردیبهشت‌ماه کاربران در سامانه جامع تجارت با پیام محدودیت ثبت سفارش اپل تا روز شنبه ۳۱ اردیبهشت و از ابتدای خرداد با پیام قرارگیری این کالا در گروه کالایی ۲۷  مواجه می‌شدند، اما هیچ اظهارنظر رسمی از سوی نهاد‌های مسئول ازجمله وزارت صمت در این خصوص منتشرنشده بود تا زمانی که پس از یک هفته تأخیر و ایجاد برخی تلاطمات در بازار و بحث و نظر گسترده پیرامون این موضوع در میان تجار، آقای سعید عباسپور مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت این محدودیت را ناشی از اختلال سیستمی دانسته و عنوان کرد: ثبت سفارش موبایل برای کلیه نشان‌های تجاری هیچ محدودیتی ندارد و پیرو به‌روزرسانی برخی گروه‌های کالایی و برخی اولویت‌بندی‌ها برای تأمین کالاهای اساسی، برخی اولویت‌بندی‌های کالایی مقطعی و یا برخی اختلالات پیش می‌آید که امری طبیعی است؛ لذا با رفع این اختلالات و تعیین اولویت‌بندی‌های جدید، ثبت سفارش این کالا از سر گرفته می‌شود.^[۷] در همین رابطه رئیس سازمان توسعه تجارت، آقای علیرضا پیمان‌پاک نیز بیان داشت: ممنوعیت واردات گوشی آیفون فضاسازی دلالان و واردکنندگان است که مردم بایستی از آن حذر کنند و این نوع محصول به‌اندازه کافی وارد خواهد شد.^[۸] این در حالی است که پیش‌ازاین بحث ممنوعیت واردات آیفون از قول نمایندگان مجلس شورای اسلامی و کمیسیون اصل ۹۰ مطرح شده بود و اصلی‌ترین انگیزه آن، صرفه‌جویی و جلوگیری از هدر رفت منابع ارزی عنوان می‌شد.

۲٫۳٫انعقاد تفاهم‌نامه در حوزه فاوا

در میان اخبار حوزه فاوا برقراری تفاهم‌نامه همکاری میان سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران و مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت ریاست جمهوری به چشم می‌خورد. این تفاهم‌نامه در راستای ارتقای زیست‌بوم هوش مصنوعی است.  میثم عابدی، معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت ریاست جمهوری در این دیدار اظهار داشت: در تلاش هستیم اقداماتی در راستای مانع زدایی در حوزه‌ی اقتصاد دیجیتال انجام دهیم. همچنین حسین اسلامی رئیس هیأت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران اعلام آمادگی کرد که این سازمان به‌عنوان یک رکن مشورتی و با اخذ نظرات متخصصان بخش خصوصی در محیطی داوطلبانه، صنفی و بی‌حاشیه می‌تواند در کنار مجموعه‌های تصمیم‌ساز کشور عمل کند.[۹] تفاهم‌نامه دیگری که در خردادماه منعقد گشت تفاهم‌نامه همکاری مشترک میان ارتش و وزارت فاوا است. در این رابطه آقای عیسی زارع پور وزیر ارتباطات پیشرفت‌های ارتش در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات را تحسین‌برانگیز دانسته و از بهره‌مندی از تجربیات ارتش درزمینه بومی‌سازی تجهیزات و نیازمندی‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری استقبال کرد.[۱۰]

۲٫۴٫افزایش تعرفه پست

با شروع شایعه افزایش چند برابری تعرفه‌های پستی در هفته آغازین خرداد، وزیر ارتباطات با تکذیب این شایعات از افزایش ۲۰ درصدی تعرفه خدمات پستی برای عموم مردم و افزایش ۵۰ درصدی آن برای متقاضیان حقوقی و دولتی خبر داد. وزیر ارتباطات با اشاره به عدم افزایش تعرفه‌های پستی از سال ۹۸، متعاقب دستور راه‌اندازی سامانه‌ای آنلاین اعلام داشت که درصورتی‌که مردم مبلغی بیش از این میزان جهت مرسوله پستی پرداخت کرده‌اند، پس از ثبت کد رهگیری مرسوله خود در سامانه مذکور، مابه التفاوت مبلغ به آن‌ها بازگردانده خواهد شد.[۱۱]

۳٫ دیپلماسی فضای مجازی

وزیر ارتباطات در روز سه شنبه، ۱۰ خردادماه برای شرکت در اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی(WSIS) 2022 عازم ژنو شد. دکتر زارع پور در مجموعه نشست های خود از جمله نشست وزرا (ministerial meeting) و پنل عالی کاربست‌ها و خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات به تشریح توانمندی‌ها و برنامه‌های آتی ایران در حوزه فاوا، سرفصل‌های اصلی حکمرانی جهانی اینترنت و پیشنهادهای جمهوری اسلامی ایران درباره آن‌ها پرداخت. مهمترین محورهای مطرح شده توسط وزیر ارتباطات را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• همکاری بیشتر بین کشورها در زمینه پاسخگوسازی پلتفرم‌های بین‌المللی و ممانعت از تضییع حقوق مردم و کسب‌وکارها توسط آنها
• رفع تحریم ظالمانه علیه جمهوری اسلامی ایران در حوزه فاوا
• مقابله با یک جانبه گرایی پلتفرم‌های اصلی در سطح بین المللی و چند جانبه گرایی در حکمرانی سایبری بین المللی
• مسئولیت پذیری پلتفرم‌های بین‌المللی در قبال دولت‌ها و ظرفیت دولت‌ها برای احقاق حقوق شهروندان خود در این پلتفرم‌ها
• در نظر گرفتن ارزشهای بومی، تمدنی و فرهنگی ملت‌ها در سیاست‌گذاری، قانون‌گذاری و تنظیم‌گری جهانی حوزه سایبری
• زمینه سازی جهت ایجاد رقابت منصفانه بین پلتفرم‌های جهانی و پلتفرمهای بومی توسط کشورها با هدف توسعه اقتصاد دیجیتال
• تمرکز WSIS بر برنامه اقدام تونس و اهمیت یافتن حکمرانی سایبری[۱۲]

 

شایان ذکر است که وزیر ارتباطات خواستار شد تا مجموعه مباحث و پیشنهادهای جمهوری اسلامی ایران به عنوان سند پیشنهاد ایران در اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS) ثبت شود. هم چنین در حاشیه این اجلاس آقای زارع پور و محمد خوانساری، رییس سازمان فناوری اطلاعات با دبیر کل اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) و همتایان خود از کشورهای ژاپن، نیجریه، هند، آفریقای جنوبی، گرجستان، لیتوانی و گابن دیدار کرده و بر توسعه همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه در حوزه فاوا تاکید کردند.

۴٫ انتصابات خرداد ماه

خردادماه همچنین شماری از انتصابات حوزه فاوا را به خود اختصاص داده است. حسین سالاریه معاون وزیر ارتباطات و رییس سازمان فضایی ایران با حفظ سمت، به سرپرستی پژوهشگاه فضایی ایران منصوب شد. هم چنین تعیین اعضای جدید کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات و اعضای هیأت عامل سازمان فناوری اطلاعات ایران از دیگر اخبار این حوزه در خرداد‌ماه است. دکتر زارع پور، در حکمی رسول جلیلی، محمد خوانساری، شهاب جوانمردی، حسین میرزاپور و حسین نعمتی را به‌عنوان اعضای جدید کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات[۱۳] و احسان کشتکار و محمدرضا عطاردی را به عنوان اعضای جدید هیأت عامل سازمان فناوری اطلاعات ایران منصوب کرد[۱۴]. علاوه بر این سید محمد رضوی زاده نیز به عنوان سرپرست جدید پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران معرفی شد.[۱۵] آخرین انتصاب خردادماه نیز مربوط به عضو جدید هیأت مدیره شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران بود که زارع پور طی حکمی ضمن تقدیر و تشکر از آقای اقبال خواه، سعید شریف زاده را بدین مسئولیت منصوب کرد.[۱۶]

 

 

نویسندگان:

علی آزادی احمد آبادی و سید امیررضا برقعی

 

پی‌نوشت:

[۱] https://www.yjc.news/fa/news/8150932

[۲] https://www.isna.ir/news/1401030402960

[۳] https://www.isna.ir/news/1401030302416/

[۴] https://www.javanonline.ir/fa/news/1091507

[۵] https://www.ict.gov.ir/fa/newsagency/26482/

[۶] بیانات در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی، ۲۵/۰۷/۱۳۹۷ و سخنرانی نوروزی خطاب به ملت ایران، ۰۱/۰۱/۱۴۰۱

 ^۱https://www.irna.ir/news/84764789

^[۸] https://www.iribnews.ir/fa/news/3455566

[۹] https://www.mehrnews.com/news/5499033/

[۱۰] https://www.farsnews.ir/news/14010305000240

[۱۱] https://www.mehrnews.com/news/5501519/

[۱۲] https://www.ict.gov.ir/fa/newsagency/26433/ و  https://www.ict.gov.ir/fa/newsagency/26427/

[۱۳] https://www.mehrnews.com/news/5502547

[۱۴] https://ito.gov.ir/fa/news/107999

[۱۵] https://www.ict.gov.ir/fa/newsagency/26508/

[۱۶] https://www.ict.gov.ir/fa/newsagency/26465/