چیزی از جایش تکان خورده است!
(گفتاری در معنا، مفهوم و پیامدهای جامعه شبکه‌ای)
شبکه‌ها مجموعه‌ای از پیوندها[۱] میان عناصر یک واحد[۲] هستند که به این عناصر گره[۳] گفته می‌شود. کمترین تعداد گره سه و کمترین تعداد پیوند دو است و پیوند میان دو گره را رابطه می‌نامند. این‌گونه شبکه‌ها شیوه‌ای از سازمان‌دهی سیستم‌های پیچیده در طبیعت و اجتماع هستند. حال، اگر این گره‌ها را عناصر واحدهای اجتماعی تشکیل دهند، شبکه‌های اجتماعی پدید می‌آیند.
شبکه‌های اجتماعی مفهوم جدیدی نیستند. انسان‌ها از قرن‌ها پیش که گرد آتش می‌نشستند و برای یکدیگر داستان می‌گفتند در حال تشکیل شبکه‌های اجتماعی بودند (تاریخچه ای کوتاه از شبکه‌های انسانی)؛ اما چیزی که باعث شده است امروز، شبکه‌های اجتماعی بیشتر از همیشه موردتوجه قرار بگیرند، به وجود آمدن فضای مجازی و ابزارهای دیجیتال و کمک آن‌ها به توسعه شبکه‌های اجتماعی بوده است.
شبکه‌های اجتماعی که توسط شبکه‌های رسانه‌ای پشتیبانی می‌شوند در همه سطوح و خرده سیستم‌های جامعه در دسترس هستند.
چهار سطح از شبکه‌های اجتماعی قابل‌تشخیص است:(شکل)
اولین و پایه‌ای‌ترین سطح، سطح روابط فردی است، نه سطح فرد؛ زیرا واحدها و عناصر مهم‌ترین کانون توجه در یک دیدگاه شبکه‌ای نیستند. این سطح بامعنای عرفی شبکه‌ای شدن مطابقت دارد؛ مثل افرادی که با اعضای خانواده، دوستان، آشنایان، همسایگان، همکاران و… رابطه ایجاد می‌کنند. در حال حاضر، این سطح با افزایش شبکه‌های رسانه‌ای اینترنت، پیام‌رسان‌های اجتماعی و تلفن‌های همراه و ثابت پشتیبانی و تقویت می‌شود.
سطح دوم روابط گروهی و سازمانی است. افراد انواع مختلفی از گروه‌ها یا سازمان‌های جمعی ایجاد می‌کنند که برخی از آن‌ها موقت و سست هستند، مانند گروه‌های پروژه‌ای و برخی دیگر دائمی و ثابت مؤسسات و شرکت‌ها. همه گروه‌بندی‌های امروزی توسط ارتباطات از راه دور و شبکه‌های رایانه‌ای پشتیبانی می‌شوند. آن‌ها تمایل به سست کردن ساختارهای ثابت گروهی و سازمانی دارند چراکه قادر به سازمان‌دهی مجازی در هر مقیاسی می‌شوند و این شرایط توسط شبکه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات تقویت می‌گردد.
سومین سطح روابط وابسته به اجتماع و جامعه است. افراد، گروه‌ها و سازمان‌ها جامعه‌ای را شکل می‌دهند که متکی بر شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ای است و به‌وسیله آن‌ها مرتبط‌اند. این رویه برای همه خرده سیستم‌های جامعه صورت می‌گیرد. امروزه به‌طور فزاینده‌ای از عبارت «اقتصاد شبکه‌ای» استفاده می‌شود که گاهی اوقات «اقتصاد جدید» [۴] نیز نامیده می‌شود. در عرصه سیاسی، برخی از مردم درباره «دولت شبکه‌ای» صحبت می‌کنند. دولت الکترونیک قادر است که بدنه و نهادهای دولتی و اداره امور عمومی را در هر سطحی پیوند دهد و با سازمان‌ها و مؤسسات عمومی نیمه‌مستقل یا خصوصی روابط محکمی برقرار می‌کند. در عرصه اجتماعی – فرهنگی نیز، اینترنت ساختار ابرپیوندی [۵] گسترده‌ای از منابع و مصنوعات فعالیت‌های انسانی ایجاد کرده است و زیرساخت‌های اجتماعی روابط بین فردی و گروهی با پیوندهای روزافزون بین شبکه‌های اجتماعی و ارتباطی با استفاده از رایانامه و تلفن همراه و ثابت تشدید شده است.
سطح نهایی سطح روابط جهانی در سیستم جهانی جوامع و سازمان‌های بین‌المللی است. ما دیگر وارد عصر شبکه جهانی شده‌ایم. این امر با افزایش روابط بین‌المللی و گسترش مقیاس سازمان‌ها ایجاد می‌شود و هر دو به‌شدت از طریق شبکه‌های پخش بین‌المللی، ارتباطات از راه دور و شبکه‌های رایانه‌ای پشتیبانی می‌شوند.
پی نوشت
- Link
- Unit
- Node
- اقتصاد جدید یا :New economy به شیوه جدید خدمت-محور به‌جای تولید-محور در فعالیت‌های اقتصادی گویند.
- hyperlink
نوشته های اخیر سایت
- مجازی، سایبری یا عنوانی دیگر؟مقدمه ترمولوژی[1] یا آشنایی با اصطلاحات یک حوزه، اولین گام ورود …
- نگاهی دیگر به جامعه شبکهایمقدمه توسعه فضای مجازی در بیش از دو دهه گذشته منجر …
- برگزاری نشست «قرارگاه تحول» با حضور دبیران فعلی و سابق شورای‌عالی فضای مجازینشست «قرارگاه تحول» روز شنبه 19 اسفندماه به همت هسته سپهرا …
- بررسی سازوکارهای تسهیم درآمد محتوای دیجیتالگذار از وب یک‌طرفه به وب تعاملی فرصتی را فراهم کرده …
