اینترنت مشترک جهانی

گسترش ارتباطات شبکهای در سطح جهان مستلزم تضمین امکان دسترسی مشترک تمامی کاربران، فارغ از هرگونه محدودیت مکانی و زبانی به آن شبکه مشترک و واحد است که کاربران را با منطق و زبانی خاص به یکدیگر متصل نماید.
با توجه به معماری سلسله مراتبی اینترنت، سه منبع کلیدی پروتکل، شمارهگذاری و نامگذاری نقاط مشترکی هستند که تمامی کاربران شبکه را به هم گره میزنند؛ درواقع، این سه منبع مشترک اصلی، زبان استفاده از اینترنت را برای مردم جهان مشخص میکنند تا کاربران با آن زبان مشترک به سراغ استفاده از این فناوری بروند. خطمشی گذاری، حکمرانی و مدیریت این منابع حیاتی از دو جهت مسئله پر چالش و حائز اهمیتی است:
۱- اولاً کارکرد صحیح اینترنت وابسته به اداره درست و تخصیص هرچه بهتر این منابع است.
۲- ثانیاً این منابع بهخودیخود قدرت جهانی قابلتوجهی به ادارهکنندگان آن اعطا میکند.
تحلیل نهادی و بازیگران این عرصه یا به تعبیر دیگر، نظام حاکم بر مشترک سازی این منابع شامل سه سطح ۱-خطمشی گذاری، ۲-نظارت و ۳-اجرا است؛ که در هر سطح سازمانهایی مسئولیت انجام امور را برعهدهگرفتهاند. پس بر این اساس میتوان هر منبع را در سه سطح یادشده تحلیل نمود.
• پروتکل ها
پروتکل بنیادیترین قرارداد و مجموعه قوانینی است که زبان و منطق حاکم بر اینترنت را مشخص کرده و اساساً تمامی ارتباطات بر مبنای آن ایجاد خواهند شد. انجمن نیروی ضربت مهندسی اینترنت (IETF) مهمترین بازیگری است که از طریق اپراتوری، رگولاتوری این حوزه را نیز در دست گرفته است (مطالعه بیشتر در اینجا) و بهعنوان اصلیترین خطمشی گذار شناخته میشود. این انجمن وظایفی از قبیل تعیین استانداردها و زیرساختهای فنی پروتکل، منابع شمارهگذاری و نامگذاری دامنهها را بر عهده دارد. وظیفه نظارت درزمینه پروتکلها را انجمن معماری اینترنت (IAB) بر عهده دارد. این انجمن بهصورت کمیتهای ذیل IETF و همچنین بهعنوان بدنه مشورتی برای ISOC فعالیت میکند.
• شمارهها
همه ماشینهای برآمده از فناوری اطلاعات زمان اتصال به اینترنت و بر اساس پروتکل اینترنت (TCP/IP) هویت عددی یکتایی دریافت میکنند که به آن آی پی آدرس(IP Address) یا آدرس پروتکل اینترنت گفته میشود. (مطالعه بیشتر در اینجا) این اعداد منبع شمارهای اینترنت را تشکیل میدهند که بهعنوان شالوده مسیریابی بهحساب میآیند.
در این حوزه نیز IETF با قدرت انحصاری فنی خود تعیینکننده محدودیتها و امکانات شمارهگذاری اینترنت است؛ اما در مرحله بعد آیانا (IANA) در رأس سلسلهمراتب اجرایی تخصیص منبع شمارهای اینترنت قرار میگیرد. این سازمان تابع خطمشیهایی است که آیکان باملاحظه پیشنهادات بدنه مشورتی خود در مسائل خطمشی این حوزه(ASO) اتخاذ میکند. وظیفه نظارت بر روند توزیع منابع شماره اینترنت نیز بر عهده NRO (Number Resource Organization) است که نقش هماهنگکننده پنج RIR منطقهای را بازی میکند.
• نامها
بهطورکلی سیستم نام دامنه کمک میکند که منابع عددی با منابع نام اینترنت هماهنگ شوند و مسیریابی را برای کاربران بهدرستی صورت پذیرد. سطوح خطمشی گذاری و نظارت این منبع مشترک توسط مؤسسه ICANN انجام میشود.
پیادهسازی و هماهنگی تمامی منابع کلیدی مشترک اینترنت توسط سازمان IANA و مؤسسات و دپارتمانهای ذیل آن انجام میگیرد. این سازمان مسئولیت هماهنگی جهانی مسیریابی سیستم نامگذاری دامنه، آدرسدهی پروتکل اینترنت (IP) و دیگر پروتکلها را بر عهده دارد که توسط خطمشیهای مربوطه و فرایندهای نظارتی صورت میگیرد.
• چالش ها
انحصار این منابع در کشوری خاص، علاوه بر رهآوردهای اقتصادی بسیار، زمینه را برای تهدید امنیت جهانی و سلطه و استعمار دیگر کشورها فراهم میآورد. وابستگی نهادی و استراتژیک این منابع به ایالاتمتحده چالش بزرگی است که در ظاهر منجر به تغییر نوع حکمرانی به مدل «چند ذینفعی» شده است؛ درصورتی که از تحلیل سازوکارها میتوان دریافت که اقتدار نهایی هنوز هم در اختیار این دولت است.