رویکرد حداقلی و حداکثری در حکمرانی فضای مجازی ?
رویکرد حداقلی و حداکثری در حکمرانی فضای مجازی؟
یکی از دغدغه‌های همیشگی در حوزه حکمرانی فضای مجازی، تسلط آمریکا و دیگر سازمان‌های به‌اصطلاح بین‌المللی اما وابسته به آمریکا بر زیرساخت‌های فنی فضای مجازی است که اصطلاحاً اپراتوری شبکه نام گرفته است. این در حالی است که آمریکا تلاش دارد با ارائه تصویری کم‌اهمیت از نقش اپراتوری خود در حوزه زیرساخت‌های فنی، بر نقش رگولاتوری سازمان‌های بین‌المللی و قدرت سیاست‌گذاری آن‌ها تأکید نماید و درواقع مدیریت فضای مجازی را در اختیار مجامع بین‌المللی و فرآیندی دموکراتیک تصویر نماید. این موضوع تا جایی پیش رفته است که آمریکا در قبال اپراتوری زیرساخت‌های فضای مجازی مدعی شده، بر دیگر کشورها منت گذاشته و جریانی از وجوه مالی را به ازای اپراتوری از همه کشورهای متصل به اینترنت، اخذ می‌نماید.
مفهوم حکمرانی حداقلی و حداکثری فضای مجازی یکی از مداخل تحلیل هژمونی آمریکا است.
رویکرد حداقلی در حکمرانی فضای مجازی، متمرکز بر زیرساخت‌های فنی فضای مجازی است و مهم‌ترین بازیگر آن در عرصه بین‌المللی ایکان (ICANN) است.
رویکرد حداکثری در حکمرانی فضای مجازی، از زیرساخت‌ها فراتر رفته و به ابعاد حقوقی، اقتصادی، و فرهنگی-اجتماعی ناشی از فضای مجازی نیز می‌پردازد. می‌توان نقطه ظهور (و نه شروع) این رویکرد را در بیانیه‌های اجلاس سران جامعه اطلاعاتی (WSIS) دنبال نمود. همچنین در اساسنامه انجمن حکمرانی اینترنت (IGF) نیز اصولی مبنی بر حکمرانی حداکثری فضای مجازی ذکر شده است.
نکته مورد تأکید این نوشتار این است که هیچ راه‌حل فنی فارغ از ابعاد حقوقی، اقتصادی و اجتماعی نیست؛ چراکه هر راه‌حل فنی، منافع جدیدی را ایجاد می‌کند، گروه‌های خاصی را منتفع و بر حیات اجتماعی و اقتصادی جامعه اثر می‌گذارد. به‌عنوان نمونه علی‌رغم اینکه آمریکا ادعا می‌کند که صرفاً اپراتوری زیرساخت‌های فضای مجازی را به عهده دارد و رگولاتوری آن را به سازمان‌های بین‌المللی نظیر ایکان و … واگذار کرده است، اما عملاً از طریق اپراتوری، قدرتی بی‌نظیر را در اختیار خود گرفته است به‌گونه‌ای که هرلحظه می‌تواند سیستم روتینگ اینترنت ( مثلاً دامنه‌های ملی هر کشوری که بخواهد) را مختل نماید؛ و یا در مثالی دیگر، تعریف دامنه‌های جدید، سود سرشار مالی را به دنبال خواهد داشت که موضوع را به حوزه سیاست می‌کشاند و لابی‌های جدی بین‌المللی را در ایکان شکل می‌دهد.
پیش‌ازاین نیز در اجلاس نوامبر ۲۰۰۷ انجمن حکمرانی اینترنت در شهر ریودوژانیرو، پرسش‌های این‌چنینی را مطرح کرده‌اند. (اینجا)
بهر حال ساده‌انگارانه خواهد بود که نقش‌آفرینی آمریکا یا ایکان را باآن‌همه منابع عظیم زیرساختی فنی که در اختیار دارند (DNS, IP numbers & Root Servers)، به‌عنوان رویکردی حداقلی در حکمرانی فضای مجازی در نظر بگیریم. و درنهایت برخلاف آنچه تلاش کرده‌اند برای جهانیان تصویر نمایند، نمی‌توان مرز دقیقی میان حکمرانی حداقلی و حداکثری در نظر گرفت.
منابع:
