مروری بر مهم ترین وقایع و رخدادهای حوزه فضای مجازی در مرداد و شهریور ۱۴۰۱ (۲)
اخبار و مهمترین وقایع مردادماه ۱۴۰۱ در قالب «حکمرانی بر فضای مجازی، حکمرانی با فضای مجازی، حکمرانی جهانی فضای مجازی» در زمینه سفرنامه ماهیانه ارائه می‌گردد؛ در بخش اول این یادداشت حکمرانی بر فضای مجازی بررسی گردید و در این یادداشت دو بخش دیگر یعنی حکمرانی با و حکمرانی جهانی فضای مجازی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
حکمرانی با فضای مجازی
چند گام در جهت تحقق دولت هوشمند
در مردادماه چند اتفاق مهم در جهت تحقق دولت هوشمند در ایران رخ داد.
اولین رخداد طراحی نرم افزار کالابرگ توسط مخابرات منطقه خوزستان بود. مدیر مخابرات منطقه خوزستان با اشاره به واگذاری ایجاد ساز و کار الکترونیکی به نام کالابرگ به مخابرات خوزستان افزود: این اپلیکیشن برای گوشی هوشمند طراحی شده ضمن اینکه افرادی که گوشی هوشمند ندارند نیز می‌توانند از دستور ستاره ۲ مربع برای استفاده از این برنامه استفاده کنند. وی اظهار داشت: این برنامه برای خرید کالا‌هایی که مشمول یارانه شده‌اند از جمله لبنیات، تخم مرغ، مرغ و روغن کاربرد دارد، برای خرید این کالا‌ها قیمت بر اساس شهریور ۱۴۰۰ تعریف شده است. وضعیت این برنامه در انتظار ابلاغ از سوی دولت برای ارائه به مردم است.[۱]
در حوزه بیمه‌ها و نسخه‌های الکترونیکی نیز، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به اقداماتی که در یک سال گذشته صورت گرفته، بیان کرد: نسخه‌پیچی الکترونیکی در این دولت محقق شده است و اکنون بیش از ۹۰ درصد نسخه‌ها به‌صورت الکترونیکی نوشته و پیچیده می‌شود.[۲]
در زمینه صنعت برق نیز، مدیرعامل شرکت مادرتخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب) از ایجاد زنجیره هوشمندسازی در صنعت برق خبر داد و گفت: ایجاد زنجیره کامل هوشمندسازی و اینترنت اشیاء برای اولین بار در وزارت نیرو با بهره‌مندی از حداکثر ظرفیت بومی و دانش بنیان کشور در دستورکار قرار گرفته است. وی همچنین در مورد امضای تفاهمنامه همکاری میان توانیر و ساتکاب به منظور ایجاد زنجیره هوشمندسازی برق، اظهار کرد: در قالب این تفاهمنامه، ساتکاب موظف به توسعه و ایجاد زنجیره هوشمندسازی در صنعت برق شامل تامین کنتورهای هوشمند، مودم، ایجاد زیرساخت ICT لازم و غیره شده است. شایان ذکر است بخشی از این اقدامات در لایه حکمرانی بر فضای مجازی نیز قرار می‌گیرد.[۳]
به گفته طاهری، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، از ۶۰۰۰ خدمت اصلی مشخص شده برای هوشمندسازی و الکترونیکی سازی تعداد اندکی اجرا شده به طوری که از ۶۰۰۰ خدمت و زیرخدمتی که باید توسط ۱۵۳ دستگاه الکترونیکی شوند، ۱۶۱ خدمت بالای ۹۰ درصد، ۴۳۲ خدمت بین ۷۵ تا ۹۰ درصد و ۱۸۰۰ خدمت بین ۵۰ تا ۷۵ درصد و حدود ۳۴۰۰ خدمت نیز بین یک تا ۵۰ درصد الکترونیکی شده و ۲۶۰ خدمت نیز تاکنون الکترونیکی نشده است. «پنجره ملی خدمات دولت هوشمند» پس از ۲۰ سال انتظار بالاخره در دولت سیزدهم تا حدی اجرایی شده هر چند هنوز ایرادات بسیاری بر آن وارد است. به گفته قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی، چهارمین قوه در کشور بروکراسی و دیوان سالاری است، لذا برای مقابله با این وضعیت راهی جز هوشمندسازی و شکل گیری دولت الکترونیک نداریم. اساس تحول در دولت و تحقق برنامه‌های سالیانه در بودجه و برنامه‌های پنج ساله در گرو تحقق هوشمندسازی و دولت الکترونیک است.[۴]
اینترنت کودک و نوجوان
در تاریخ ۱۵ شهریور ماه ۱۴۰۱ چهارمین جلسه کمیته راهبری سند حفاظت از کودکان در فضای مجازی به میزبانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با حضور محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و سیدابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی و جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی برگزار شد که این جلسه به رونمایی از سرویس اینترنت کودک و نوجوان (سرویس ۴۵۶) اختصاص داشت. هر چند این بحث از سالیان پیش آغاز گشته اما تاکنون به اقدام موثری نینجامیده است. حال وزیر ارتباطات ادعا می‌کند بنابر سند صیانت از کودکان در فضای مجازی که سال پیش در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسیده است اقدامات مؤثری در کشور در حال انجام است. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تأکید کرد: بر اساس تکالیف در نظر گرفته‌شده در سند صیانت از کودکان در فضای مجازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف شده است تا با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهادهای فرهنگی یک محیط امن در فضای مجازی برای کودکان فراهم کند تا آن‌ها کمتر در معرض محتواهای نامناسب قرار گیرند. زارع پور بابیان اینکه با راه‌اندازی سرویس اینترنت کودک و نوجوان (سرویس ۴۵۶) سه امکان برای خانواده به‌منظور حفاظت از کودکان در فضای مجازی فراهم می‌شود گفت: نخست با شماره‌گیری #۴۵۶*، دوم از طریق سایت و سوم از طریق اپلیکیشن ۴۵۶ این امکان برای خانواده‌ها فراهم‌شده است تا دسترسی کودکان و نوجوانان خود به اینترنت را متناسب با سن و شرایط هر کدام تعریف و مدیریت کنند. به این منظور چهار سطح دسترسی تعریف شده است که در قالب چهار رنگ سبز، سفید، زرد و نارنجی تعریف شده است که فعلا رنگ سبز (برای کودکان زیر ۵ سال) در اپراتورها فعال شده است و به زودی سایر دسترسی‌ها نیز تعریف خواهد شد.[۵]
حکمرانی جهانی فضای مجازی
رونمایی از رمزریال
بانک مرکزی اواسط سال ۱۴۰۰ اعلام کرد که می‌خواهد رمز ارز ملی بر پایه ریال راه‌اندازی کند تا با انتشار رمز ریال، افراد اسکناس ریال خود را تحویل بانک مرکزی دهند و رمز ریال تحویل بگیرند. ابتدای شهریور ماه رئیس بانک مرکزی اعلام کرد پایان شهریور اجرای آزمایشی این طرح آغاز خواهد شد. صالح آبادی در ۲۳ شهریور ماه از اجرای مرحله پیش آزمایشی رمز ریال بانک مرکزی خبر داد و گفت که طی روزهای اخیر فرایند پیش از راه اندازی آزمایشی رمز ریال با رقم یک میلیارد تومان و با ارائه رمز ریال به تعداد محدودی از افراد شروع و عملا مرحله پیش آزمایشی آن در دو بانک ملی و ملت اجرایی شده است. رییس کل بانک مرکزی درباره جزئیات راه‌اندازی پیش آزمایشی رمز ریال نیز اعلام کرده بود که دو فروشگاه برای استفاده از این رمز ریال تعیین شدند و کار در مرحله قبل از آزمایشی را آغاز کرده‌اند.[۶]
بانک مرکزی هدف خود از طراحی رمز ریال را تبدیل اسکناس به یک موجودیت قابل برنامه‌ریزی و برنامه‌نویسی اعلام کرده تا با این فرآیند پول دارای موجودیت هوشمند شود. همچنین مهران محرمیان، معاون فناوری‌های بانک مرکزی، در تشریح ویژگی‌های رمز ریال ملی این‌گونه توضیح داد که «در رمزریالی که در داخل گوشی قرار می‌گیرد، بانک به عنوان شخص سوم و واسط که امکان انتقال وجه را فراهم می‌کند، حذف و عین پول و اسکناسی که در جیب داریم به صورت الکترونیک منتقل می‌شود.»[۷]
توسعه فعالیت‌های مرکز ملی فضای مجازی در استان‌ها
در تاریخ ۶ شهریورماه، به گزارش روابط عمومی مرکز ملی فضای مجازی، امیر خوراکیان – سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی خبر از توسعه فعالیت‌های مرکز ملی فضای مجازی در استان‌ها داد. به گفته وی، گستردگی موضوعات فضای مجازی در همه عرصه‌ها موجب شده است مرکز ملی فضای مجازی برای انجام وظایف اصلی خود در حوزه برنامه‌ریزی، تقسیم کار ملی، هماهنگی و هم‌افزایی، فعال‌سازی ظرفیت‌ها در همه ابعاد و همچنین نظارت و کنترل مستمر بر عملکرد دستگاه‌ها نسبت به تشکیل شورای فضای مجازی در هر استان به ریاست استاندار اقدام کند. این شوراها در راستای استفاده حداکثری دستگاه‌ها و بخش خصوصی استان‌ها برای بهره‌مندی از فرصت‌های فضای مجازی، آموزش و فرهنگ‌سازی، ایجاد تعامل میان فعالان فضای مجازی و تشکل‌های مردمی و صیانت از زیرساخت‌های حیاتی در برابر حملات سایبری در هر استان تشکیل و با مرکز ملی فضای مجازی کشور همکاری خواهند داشت.[۸]
ابلاغ سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در حوزه فضای مجازی
سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی مصوب جلسه هشتاد و چهارم شورای عالی فضای مجازی پس از استحضار مقام معظم رهبری، برای اجرا به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ شد. بنابراین گزارش، این سند در افق ۱۴۱۰ در چهار بخش ارزش‌ها، چشم‌انداز، اهداف و اقدامات کلان تنظیم شده است که پیشتر دو بخش ارزش‌ها و چشم انداز آن ابلاغ شده بود.[۹]
منابع:
[۱] https://www.iribnews.ir/fa/news/3518316/%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD-%D9%86%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DA%AF
[۲] https://www.isna.ir/news/1401052215562/%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%DB%B9%DB%B0-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%B4%D8%AF
[۳] https://www.isna.ir/news/1401052316269/%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D8%B2%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%B1%D9%87-%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%A8%D8%B1%D9%82
[۴] https://irna.ir/xjKB7r
[۵] https://dolat.ir/detail/395640/%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B3-456-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%86-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%86%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86
[۶] isna.ir/xdMsyP
[۷] isna.ir/xdMjzp
[۸] https://www.majazi.ir/news/97528-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7.html?t=%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1
[۹] شورای عالی فضای مجازی سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در حوزه فضای مجازی را ابلاغ کرد. (majazi.ir)
