در یادداشت گذشته پس از بیان تمایز میان رسانه‌های اجتماعی، وب۲٫۰ و محتوای تولید شده توسط کاربر تعریفی از رسانه‌های اجتماعی ارائه کرده و بر اساس دو دسته مولفه ۱٫ حضور اجتماعی و غنای رسانه و ۲٫ میزان خودافشایی و ارائه خودی که رسانه‌های اجتماعی امکان‌پذیر می‌کنند آن‌ها را طبقه بندی کردیم. اکنون هر یک از آن‌ها را به صورت مبسوط‌تری توضیح داده و در انتها کارکرد رسانه‌های اجتماعی را بیان خواهیم کرد.
انواع رسانه‌های اجتماعی
پروژه‌های مشارکتی
پروژه‌های مشارکتی امکان ایجاد مشترک و هم‌زمان محتوا را توسط بسیاری از کاربران فراهم می‌کند و از این نظر، احتمالاً دموکراتیک‌ترین جلوه از محتوای تولیدشده توسط کاربر هستند. در پروژه‌های مشارکتی دو دسته ویکی‌ها و برنامه‌های اشتراک‌گذاری لینک صفحات را داریم که بایستی میانشان تمایز قائل شویم. ویکی‌ها وب‌سایت‌هایی برای اضافه کردن، حذف و یا تغییر محتوای مبتنی بر متن از سوی کاربران‌اند و برنامه‌های اشتراک‌گذاری لینک صفحات امکان جمع‌آوری و رتبه‌بندی گروهی پیوندهای اینترنتی یا محتوای رسانه‌ای را فراهم می‌کنند. برنامه‌های کاربردی نمونه از پروژه های مشارکتی عبارت‌اند از دانشنامه آنلاین ویکی‌پدیا، (ویکی‌‌ای که در حال حاضر به بیش از ۲۳۰ زبان مختلف موجود است) و سرویس وب اشتراک‌گذاری لینک صفحات اجتماعی Delicious که امکان ذخیره و اشتراک‌گذاری پیوندهای وب را فراهم می‌کند. ایده اصلی زیربنای پروژه‌های مشترک این است که تلاش مشترک بسیاری از بازیگران به نتیجه بهتری نسبت به نتیجه‌ای که هر بازیگر به‌صورت جداگانه می‌تواند به دست آورد منجر می‌شود.
وبلاگ‌ها
وبلاگ‌ها که نشان‌دهنده اولین شکل رسانه‌های اجتماعی هستند، انواع خاصی از وب‌سایت‌ها هستند که معمولاً مطالب را به ترتیب زمانی نمایش می‌دهند (OECD، ۲۰۰۷) و می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند، شامل خاطرات شخصی که زندگی نویسنده آن را توصیف می‌کند تا خلاصه‌ای از تمام اطلاعات مرتبط در یک حوزه محتوای خاص. وبلاگ‌ها معمولاً تنها توسط یک نفر مدیریت می‌شوند، اما امکان تعامل با دیگران را از طریق افزودن نظرات فراهم می‌کنند. با در نظر گرفتن ریشه‌های تاریخی وبلاگ‌ها، وبلاگ‌های مبتنی بر متن هنوز هم رایج‌ترین نوع هستند. بااین‌وجود، وبلاگ‌ها نیز شروع به استفاده از قالب‌های رسانه‌ای مختلف کرده‌اند. به‌عنوان‌مثال، Justin.tv مستقر در سانفرانسیسکو به کاربران این امکان را می‌دهد که کانال‌های تلویزیونی شخصی‌سازی‌شده ایجاد کنند که از طریق آن می‌توانند تصاویر را از وب کم خود در زمان واقعی برای سایر کاربران پخش کنند. بسیاری از شرکت‌ها در حال حاضر از وبلاگ‌ها برای به‌روزرسانی‌های اطلاعات مرتبط با کارکنان، مشتریان و سهامداران در مورد پیشرفت‌هایی که آن‌ها را مهم می‌دانند استفاده می‌کنند.
جوامع محتوا[۱]
هدف اصلی جوامع محتوا به اشتراک‌گذاری محتوای رسانه‌ای بین کاربران است. جوامع محتوا برای طیف گسترده‌ای از انواع رسانه‌های مختلف، ازجمله متن (به‌عنوان‌مثال، BookCrossing، که از طریق آن بیش از ۷۵۰۰۰۰ نفر از بیش از ۱۳۰ کشور کتاب را به اشتراک می‌گذارند)، عکس‌ها (مانند فلیکر)، ویدیوها (مانند YouTube)، و ارائه‌های پاورپوینت ( به‌عنوان‌مثال، اشتراک اسلاید) وجود دارد. کاربران در جوامع محتوا ملزم به ایجاد صفحه نمایه شخصی نیستند. اگر همچنین نمایه‌هایی را ایجاد کنند، این صفحات معمولاً فقط حاوی اطلاعات اولیه ، مانند تاریخ پیوستن آن‌ها به انجمن و تعداد ویدیوهای به اشتراک گذاشته‌شده هستند.
سایت‌های شبکه اجتماعی
سایت‌های شبکه‌های اجتماعی برنامه‌هایی هستند که کاربران را قادر می‌سازد تا با ایجاد نمایه‌های اطلاعات شخصی، دعوت از دوستان و همکاران برای دسترسی به آن نمایه‌ها و ارسال ایمیل‌ها و پیام‌های فوری، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این نمایه‌های شخصی می‌تواند شامل هر نوع اطلاعاتی ازجمله عکس، ویدئو، فایل‌های صوتی و وبلاگ باشد. سایت‌های شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه در میان کاربران جوان اینترنت از چنان محبوبیت بالایی برخوردار هستند که حتی اصطلاح «معتاد به فیس‌بوک» در فرهنگ لغت Urban گنجانده شده است.
دنیای بازی‌های مجازی
جهان‌های مجازی پلتفرم‌هایی هستند که یک محیط سه‌بعدی را تقلید می‌کنند که در آن کاربران می‌توانند در قالب آواتارهای شخصی‌سازی‌شده ظاهر شوند و مانند زندگی واقعی با یکدیگر تعامل داشته باشند. از این نظر، جهان‌های مجازی احتمالاً تجلی نهایی رسانه‌های اجتماعی هستند، زیرا بالاترین سطح حضور اجتماعی و غنای رسانه‌ای را در بین همه برنامه‌هایی که تاکنون موردبحث قرارگرفته‌اند، ارائه می‌کنند. جهان‌های مجازی به دو صورت هستند. مورد اول، دنیای بازی‌های مجازی، از کاربران خود می‌خواهند که در چارچوب قوانین سختگیرانه‌ای در یک بازی نقش‌آفرینی برخط چندنفره گسترده (MMORPG) رفتار کنند. این برنامه‌ها – مانند ایکس باکس، مایکروسافت و پلی‌استیشن سونی – در سال‌های اخیر محبوبیت پیداکرده‌اند، زیرا کنسول‌های بازی استاندارد امکان بازی هم‌زمان را در میان تعداد زیادی از کاربران در سراسر جهان فراهم می‌کنند. نمونه‌هایی از دنیای بازی‌های مجازی عبارت‌اند از «جهان وارکرفت»، که حدود ۸٫۵ میلیون مشترک دارد که سیاره مجازی آزروت را در قالب انسان‌ها، کوتوله‌ها، اورک‌ها یا الف‌های شب کشف می‌کنند تا با هیولاها مبارزه کنند. قوانین چنین بازی‌هایی معمولاً میزان ارائه و افشای خود را محدود می‌کند، اگرچه برخی از کاربران زمان زیادی را با این برنامه‌ها می‌گذرانند که شخصیت آن‌ها هرچه بیشتر به شخصیت واقعی زندگی آن‌ها شبیه می‌شود.
جهان‌های اجتماعی مجازی
گروه دوم از جهان‌های مجازی که اغلب به‌عنوان جهان‌های اجتماعی مجازی شناخته می‌شوند، به ساکنان اجازه می‌دهد رفتار خود را آزادانه‌تر انتخاب کنند و اساساً زندگی مجازی مشابه زندگی واقعی خود داشته باشند. همانند دنیای بازی‌های مجازی، کاربران دنیای اجتماعی مجازی به شکل آواتار ظاهر می‌شوند و در یک محیط مجازی سه‌بعدی با یکدیگر تعامل دارند. بااین‌حال، در این قلمرو، هیچ قاعده‌ای به‌جز قوانین فیزیکی اساسی مانند گرانش وجود ندارد که دامنه تعاملات ممکن را محدود کند. این مسئله طیف نامحدودی از استراتژی‌های ارائه خود را ممکن می‌کند، و نشان داده شده است که با افزایش شدت استفاده و تجربه مصرف، کاربران دنیای اجتماعی مجازی – یا همان‌طور که ترجیح می‌دهند نامیده شوند، «ساکنان»– رفتاری از خود نشان می‌دهند که هرچه بیشتر منعکس‌کننده چیزی است که در زندگی واقعی مشاهده می‌شود. مسلماً برجسته‌ترین نمونه جهان‌های اجتماعی مجازی، اپلیکیشن «زندگی دوم» است که توسط شرکت Linden Research Inc مستقر در سانفرانسیسکو تأسیس شده و مدیریت می‌شود. «زندگی دوم» همچنین به کاربران اجازه می‌دهد محتوا ایجاد کنند (به‌عنوان‌مثال، طراحی لباس مجازی یا وسایل مبلمان) و این محتوا را در ازای دلار Linden، (یک ارز مجازی که در برابر دلار آمریکا در صرافی «زندگی دوم» معامله می‌شود) به دیگران بفروشند. برخی از ساکنان آن‌قدر در این کار موفق هستند که پول مجازی به‌دست‌آمده از این طریق مکمل درآمد واقعی زندگی آن‌ها است.
کارکردهای مشترک
همان‌طور که انواع رسانه‌های اجتماعی مشخص می‌کنند، رسانه‌های اجتماعی کارکردهای مختلفی دارند. کارکرد اول آن‌ها این است که به مردم اجازه می‌دهند ساخت هویت خود را مدیریت کنند. زمانی که فردی شخصیت خود را در یک نمایه قرار می‌دهد، به‌نوعی بازتاب نیاز دارد. ازآنجایی‌که افراد واکنش‌هایی را نسبت به حضور اجتماعی آنلاین خود مشاهده می‌کنند، خود را در منظری جدید در نظر می‌گیرند و متوجه می‌شوند که تعامل آنلاین به آن‌ها اجازه می‌دهد تا نسبت به افکار، نظرات و پرسش‌ها احساس باز تری داشته باشند.
دوم آنکه رسانه‌های اجتماعی به افراد اجازه می‌دهند تا روابط خود را به روش‌های مختلف دنبال کنند. حتی اگر گفتمان رایج، کاربران اغلب رسانه‌هایی مانند فیس‌بوک یا توییتر را به‌عنوان خودشیفته و کم‌عمق معرفی کند، تحقیقات نشان می‌دهد که این رسانه‌ها به افرادی که ممکن است در غیر این صورت قادر به برقراری ارتباط نباشند، اجازه می‌دهند تا تعاملی داشته باشند.
کارکرد سوم آن است که رسانه‌های اجتماعی به افراد اجازه می‌دهند تا وظایف کاری خود را انجام دهند. گاهی اوقات، رسانه‌های اجتماعی کار آن‌هاست، مانند یک وبلاگ محبوب یا شخصی با یک حلقه شبکه اجتماعی بزرگ که برای تبلیغ رویدادها استخدام شده است. در مواقع دیگر، افراد از طریق سایت‌های رسانه‌های اجتماعی یا به‌ویژه از طریق ایمیل با همکاران خود در تعامل هستند و با استفاده از رسانه‌های اجتماعی بیشتر ارتباطات کاری خود را انجام می‌دهند.
به‌عنوان مورد چهارم، رسانه‌های اجتماعی به مردم اجازه می‌دهند به دنبال اطلاعات باشند یا ایده‌های خود را به اشتراک بگذارند. این اطلاعات می‌تواند از کمپین‌های سیاسی گرفته تا مسائل محلی و امدادرسانی در بلایای طبیعی تا جایی که مکان مناسبی برای خرید لباس‌های سایز بزرگ است، باشد.
پنجمین مورد آن است که اغلب در راستای به اشتراک‌گذاری اطلاعات، مردم همچنین می‌توانند نظرات خود را از طریق رسانه‌های اجتماعی ارائه دهند یا نظرات دیگران را در نظر بگیرند. درنهایت، افراد می‌توانند از طریق چنین سایت‌هایی سرگرمی پیدا کنند.
جدول ۱) برخی از کاربردهای اصلی رسانه‌های اجتماعی
| ۱٫ ایجاد یا تعلیق هویت و اعتبار |
| ۲٫ ارتباط برقرار کردن: ایجاد و حفظ روابط اجتماعی |
| ۳٫ ایجاد یا سازمان‌دهی گروه‌ها یا فعالیت‌های جمعی |
| ۴٫ یافتن و به اشتراک گذاشتن اطلاعات |
| ۵٫ پیام‌رسانی: عمومی یا خصوصی |
| ۶٫ دنبال کردن اخبار، بازی‌ها و دیگر برنامه‌های رسانه‌ای دیجیتال |
کاربست رسانه‌های اجتماعی در میان ارتباطات بین فردی و جمعی
مهم‌ترین ویژگی رسانه‌های اجتماعی به‌عنوان رسانه این است که آن‌ها در میان ارتباطات فردی و جمعی قرار دارند. رسانه‌های اجتماعی تمایز بین ارتباطات میان‌فردی و جمعی، خصوصی و عمومی را محو می‌کنند. هدف از نوشتن یک وبلاگ یا یک سری پیام‌های توییتر می‌تواند ایجاد یک دفترچه خاطرات شخصی یا یک نشریه باشد. شبکه اجتماعی شامل هر دو پروفایل خصوصی و عمومی است که اغلب تمایزی میان آن‌ها برقرار نمی‌شود. همین شبکه اجتماعی می‌تواند واسطه‌ای برای شبکه‌های بین فردی و بازاریابان برای رسیدن به مخاطب با پیام‌های شخصی باشد.
این محو شدن ارتباطات بین فردی و جمعی از همان ابتدا مشخصه اینترنت بوده است. پس از هزاران گروه خبری یوزنت[۲] با علایق خاص ایجادشده در دهه ۱۹۸۰، در دهه ۱۹۹۰ شاهد انفجار برنامه‌های اینترنتی در میان ارتباطات عمومی و خصوصی بودیم. این مسئله به این معنی است که فرستنده می‌تواند عمومی و گیرنده خصوصی باشد یا بالعکس. این موضوع همچنین بدان معنی است که فرستنده‌های عمومی پیام‌های شخصی‌تر بیشتری را برای گیرنده‌ها ارسال می‌کنند (به‌عنوان‌مثال گروه هدف بازاریابی) و فرستندگان خصوصی پیام‌های عمومی را از منظر خصوصی (به‌عنوان‌مثال وب‌سایت‌های شخصی و وبلاگ‌ها) چارچوب‌بندی می‌کنند. این ترکیب ارتباطات خصوصی و عمومی به‌وضوح در شش عملکرد اصلی رسانه‌های اجتماعی ذکرشده نشان داده شده است. جدول، شکاف بین پروفایل‌های عمومی و خصوصی سایت شبکه اجتماعی و بین بازاریابی و پروفایل‌های شخصی با ماهیت دوگانه این رسانه را به‌طور خلاصه نشان می‌دهد. این ترکیب، چه برای استفاده در رسانه‌های اجتماعی و چه برای جامعه، دارای پیامدهای مهمی است.
جدول ۲) رسانه‌های اجتماعی بین ارتباطات فردی و جمعی
| فرستنده | |||
| عمومی | شخصی | ||
| گیرنده | عمومی | سایت‌های اطلاعاتی عمومی گروه‌های هدف بازاریابی رسانه‌های اجتماعی | وبلاگ‌ها، توییتر، یوتیوب پروفایل‌های عمومی پیام‌رسان‌های فوری (کانال‌ها) |
| شخصی | گروه‌های مشاوره و در صورت تقاضای خصوصی گروه‌های خصوصی و حمایت از سلامت | پروفایل‌های شخصی پیام‌رسان‌های فوری (چت‌های پیوی) چت‌ها ویدئو کنفرانس‌ها | |
[۱] Content community
[۲] Usenet نوعی گروه بحث است که در آن افراد می توانند نظرات خود را با موضوعات مورد علاقه شان به اشتراک بگذارند. مقاله ارسال شده برای یک گروه خبری در دسترس همه خوانندگان این گروه خبری قرار می گیرد
