راه پیش روی وزیر ارتباطات دولت سیزدهم
دهه ۱۳۹۰ شمسی ازنظر روند جهانی برای فضای مجازی کشور دهه تعیینکننده و مهمی بود. توسعه فناوریهای جدید، فراگیری خدمات متنوع بر بستر فضای مجازی، اثرگذاری فضای سایبری بر نظامهای اجتماعی گوناگون و وارد شدن به جهانی پلتفرمی ازجمله تحولاتی است که با تأخیری کوتاه نسبت به جهان در جمهوری اسلامی نیز اتفاق افتاده و سنگ بنای تعاملات جدید دولتها و مردم را نهاده است. تعیینکنندگی و اهمیت این دهه نیز از طرفی به خاطر شکلگیری و سامان یافتن مناسبات جهانی، قاعده گذاری بینالمللی در توسعه فضای سایبری و تنازع برای سلطه و حاکمیت سایبری بوده و از طرفی دیگر به خاطر فراهم آمدن بستری مناسب برای استفاده حداکثری از فرصتهای این فضا بوده است.
با توجه به نقاط ضعف این یک دهه در مواجهه فعال و خردمندانه با عرصه داخلی و بینالمللی فضای مجازی لازم است در دولت بعد فردی با عزمی راسخ جبران مافات نماید و تا آنجا که ممکن است فرصتهای ازدسترفته را احیا نماید. چراکه سالهای آتی بهواسطه فناوریهای نوظهور و فرصتهای جدیدی که در عرصه سایبری ظهور خواهند کرد و همچنین زدودن سلطه شکلگرفته از حاکمیت فضای مجازی در قلمرو ملی و در تازه بودن برخی قواعد و مناسبات جهانی و وجود روزنههای امید برای تغییر آنها، سالهایی حیاتی و شاید آخرین فرصت برای بازیابی هویت ملی در عرصه سایبری است. بنابراین، فردی که در این زمینه مسند قدرت را به دست خواهد گرفت باید فارغ از سهل اندیشی ها و سهلانگاریهای مرسوم با جدیت و جهد تمام پیچیدگیهای حاکم بر مناسبات جهانی و ملی را تشخیص داده و فارغ از برخی جوسازیهای دروغین، خود را سپر اقتدار حاکمیت جمهوری اسلامی و منافع ملی در فضای سایبری نماید. لذا چنین کسی باید مناسبات جهانی را بهخوبی بشناسد، آرایش دفاعی دیگر کشورها در برابر سلطه را بهدرستی ببیند، ظرفیتها و فرصتهای فضای مجازی را بهصورت تام و تمام بشناسد، تهدیدهای آن را دست کم نگیرد و با شجاعت و تدبیر زمینه استفاده از فرصتهای بینظیر این فضا را برای مردم رقمزده و ترکشهای ناشی از مقابله با تهدیدها را به جان بخرد!
وزیر آینده فناوری اطلاعات و ارتباطات باید علاوه بر تخصص و آشنایی با مسائل فنی، حکمرانی را نیز خود فهم کرده و با ادبیات آن آشنا باشد. چراکه رقابت آینده در فضای مجازی رقابت حکمرانیها است! اگر جمهوری اسلامی با رویکردی صرفاً فنی به مواجهه با فضای سایبری بپردازد دیر یا زود در برابر طراحیهای بیگانگان قافیه حکمرانی و بهتبع آن بهرهبرداریهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی از فضای مجازی را خواهد باخت.
نگاه جامع و چندبعدی دیگر ویژگی است که بایستی متصدی جایگاه وزیر ارتباطات در دولت بعد داشته باشد. اثرگذاری فضای مجازی در ابعاد مختلف اجتماعی همچون عرصههای فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و بازتولید نظامهای اجتماعی در این فضا دال بر آن است که وزیر ارتباطات بهعنوان متولی توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات بایستی ملاحظات مختلف را در نظر بگیرد و در اجرا به آن توجه داشته باشد. بهعلاوه این وزارتخانه باید بهعنوان پیشران توسعه فاوا در دیگر وزارتخانه نیز عمل کند و همچون قرارگاهی در کنار دیگر نهادهای دولت برای بازتولید خودشان در عصر فضای مجازی باشد.
عدم ملاحظهکاریهای بیمورد به خاطر شکلگیری دوگانها و جوسازیهای رسانهای مسئلهای است که در این سالیان نظام اجرایی فاوا از آن رنج برده است. دوگانه سازیهای کاذبی همچون فیلترینگ و آزادی و یا عدم دسترسی با فیلترینگ موجب شده که به بهای دستاوردهای سیاسی و انتخاباتی و به اسم حقوق شهروندی در عمل حقوق کاربران نادیده گرفته شود و فرصت استفاده و بهرهبرداری حداکثری از این فضا از دست رود. عدم توان حاکمیت برای استیفای حقوق کاربران در پلتفرمهای خارجی و همچنین از دست رفتن فرصتهای اقتصادی در گردش ترافیک داخلی دو نمونهای است که میتوان در این مورد به آنها اشاره نمود.
وزیر ارتباطات دولت آینده بایستی علاوه بر آرمانگرایی و نگاه بلندمدتی که لازم است در طراحیها و عملیات داشته باشد، بهنوعی واقعنگر و ناظر به مسائل کوتاهمدت و میانمدت کشور نیز برنامه داشته باشند و آنها را در دستور کار خود قرار دهند. بنابراین داشتن برنامههای کوتاهمدت و میانمدت و تلاش برای تبدیل آرمانها به برنامههای عملیاتی و اجرایی نکات مهم دیگری است که وزیر ارتباطات دولت آینده باید به آن توجه کند.
در آخر نیز باید توجه نمود که تحقق این موارد مهم، متناسب با شرایط فعلی فضای مجازی جمهوری اسلامی جز با ورود جوانان مؤمن انقلابی به این عرصه محقق نخواهد شد. موضوعی که از سوی مقام معظم رهبری هم در سخنرانیهای متعدد و در گام دوم انقلاب اسلامی بر آن تأکید شده است!