بسترهایی که زمینه حضور توسعه‌دهندگان برای عرضه انواع خدمات به کاربران نهایی را فراهم می‌آورند پلتفرم نامیده می‌شوند. پلتفرم‌ها -یا به طور خاص پلتفرم های نرم افزاری- دارای انواع گوناگون و سطوح مختلفی‌اند که دامنه‌ای از سیستم‌عامل‌ها تا برخی کسب‌وکارهای پلتفرمی مانند دیوار و اسنپ را دربر میگیرند.
شاید شنیدن واژه پلتفرم‌ها یا سیستم‌عامل‌های بومی در این دهکده جهانی کلمه‌ای غریب و ناآشنا باشد؛ اما کشورهای مختلف با دغدغه‌های متفاوت به این سمت رفته‌اند و در سطوح مختلف، شروع به بومی‌سازی این فناوری نموده‌اند. برخی با دغدغه فرهنگی و حفظ زبان کشور خود، بعضی دیگر با دغدغه حفظ امنیت و جلوگیری از تهدیدات سایبری، گروهی با نگرانی‌هایی راجع به آینده اقتصاد کشورشان و عده‌ای نیز صرفاً برای نظارت عمومی بیشتر و بهتر به پلتفرمی شدن روی آورده‌اند. در این یادداشت به تعدادی از کشورها که بر پلتفرم سیستم‌عامل سرمایه‌گذاری نموده‌اند اشاره می‌شود. البته هرچند که آن‌ها عده محدودی‌اند که به خود جرئت نه گفتن به مایکروسافت را داده و به سمت سیستم‌عامل لینوکس بومی‌سازی شده مهاجرت کرده‌اند، اما این موارد همگی نشان از اهمیت پلتفرم‌ها نزد دولت‌های مختلف و همچنین امکان‌پذیر بودن آن دارند. در ادامه به برخی از این کشورها می شود:
- چیـــن: چین نسخه‌ای بومی‌شده از تمام خدمات مشهور مبتنی بر وب را برای خود ایجاد کرده است. بایدو به‌جای گوگل، وبیو به‌جای توئیتر و com.51 به‌جای فیس‌بوک نمونه‌هایی از این خدمات است. برای چنین کشوری اصلاً عجیب نیست که حتی سیستم‌عامل‌های بومی برای خود طراحی کرده باشد. آن‌ها مدت‌ها به دنبال توسعه و جایگزینی سیستم‌عاملی بومی به‌جای ویندوزهای مایکروسافت بودند که این تلاش‌ها پس از افشاگری‌های ادوارد اسنودن (پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی آمریکا) درباره نظارت گسترده سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا شدیدتر هم شد. سیستم‌عامل kylin چین (neokyline و ubuntu kyline) سیستم‌عاملی لینوکس پایه است که به‌عنوان جایگزینی بومی برای ویندوز طراحی‌شده‌است. اخبار حاکی از آن است که شرکت dell به‌عنوان اولین شرکت غربی، بیش از ۴۰ درصد دستگاه‌های خود را با این سیستم‌عامل عرضه می‌کند. البته آمارها نشان‌دهنده آن است که سیستم‌عامل kylin برای رقابت با مایکروسافت هنوز راه درازی پیش روی خود دارد. این کشور در سال ۲۰۱۴ تلاش‌هایی هم برای گسترش سیستم‌عامل تلفن همراه بومی (COS) کرده که با موفقیت چندانی روبرو نشده است. ادعاهای هوآوی برای ارائه سیستم‌عاملی مختص خود تلاش جدید و حیرتانگیزی در این زمینه است.
- کوبـــا: دولت این کشور استفاده از محصولات مایکروسافت- به‌عنوان شرکتی آمریکایی- را تهدیدی بالقوه می‌دانند چراکه معتقد است سازمان‌های امنیتی آمریکا به کدهای مایکروسافت دسترسی دارند. از طرفی تحریم‌های تجاری طولانی‌مدت آمریکا علیه آنان، دریافت قانونی و به‌روزرسانی نرم‌افزارهای مایکروسافت را برایشان دشوار ساخته بود. این کشور با طراحی سیستم‌عامل بومی nova بر پایه لینوکس، گامی در مسیر کاهش وابستگی‌ها به شرکت‌های آمریکایی برداشته است.
- کره شمالـــی: این کشور از سال ۲۰۰۲ دست به طراحی سیستم‌عامل بومی با نام ستاره‌سرخ (Red Star) زد. به دلیل نوع خاص ارتباطات کره شمالی با جهان، اطلاعات بسیار کمی راجع به این سیستم‌عامل در دسترس است. در کره شمالی استفاده از تلفن همراه و رایانه با شرایط ویژه‌ای امکان‌پذیر است، اما اگر کسی بخواهد رایانه‌ای داشته باشد باید از سیستم‌عامل بومی این کشور استفاده نماید.
- هنــــــد: دولت هند با تأکید بر تحول دیجیتال، برنامه‌ها و خط‌مشی‌هایی را در دستور کار خود قرار داده که در ضمن آن‌ها سیاست کاهش وابستگی به مایکروسافت نیز به چشم می‌خورد. در راستای فرمان نخست‌وزیر هند مبنی بر مقابله با تهدیدات سایبری، ارتش هند برای پاسخگویی به نیازهای نظامی سیستم‌عاملی به نام BOSS،ن(Bharat Operating System Solutions) طراحی و مورد آزمایش قرار داده‌اند. سازمان تحقیقات و توسعه دفاعی هند اعلام کرده که با طراحی سیستم‌عامل بومی می‌کوشد وابستگی این کشور به سیستم‌های عامل خارجی را کاهش دهد و امنیت فضای مجازی در کشور خود را افزایش دهد. به‌علاوه، سیستم‌عامل indus نیز پلتفرم تلفن همراه بومی با تمرکز بر موانع زبانی در هند است که توانسته پس از اندروید دومین رتبه محبوبیت را در این کشور کسب نماید.
- اندونـــــزی: IGOS Nusantara نیز دیگر سیستم‌عامل بومی است که توسط مرکز تحقیقات انفورماتیک مؤسسه علمی اندونزی طراحی‌شده است. این سیستم‌عامل همگام با جامعه درحال توسعه است و دارای انواع مختلفی ازجمله پشتیبانی خاص برای اینترنت اشیاء است.
- ترکیـــــــه: سیستم‌عامل پاردوس (Pardus)، دیگر پلتفرمی است که به‌عنوان پلتفرم بومی ترکیه شناخته می‌شود و در سال ۲۰۰۵ طراحی گردیده است. این سیستم‌عامل با همکاری مؤسسه ملی تحقیقات الکترونیک و رمزنگاری و شورای تحقیقات علم و فناوری ترکیه توسعه‌یافته است.
- روسیــــه: به گفته نیکیفوروف وزیر ارتباطات روسیه، روسیه با دیگر اعضای BRICS شامل برزیل، هند، چین و آفریقای جنوبی توافق کرده تا توسعه سیستم‌عامل جدید را به‌عنوان راهکاری برای پایان بخشیدن به سلطه محصولات نرم‌افزاری آمریکا نظیر ویندوز مایکروسافت، اندروید گوگل و iOS شرکت اپل در رأس سیاست‌های نرم‌افزاری خود قراردهد. اگر این سیستم‌عامل به‌اندازه کافی بی‌نقص و کاربردی باشد که بتواند با اندروید رقابت کند، بازار خوبی برای کشورهای عضو BRICS که نیمی از جمعیت دنیا را در اختیاردارند خواهد بود و آینده روشنی برای این سیستم‌عامل مبتنی بر لینوکس رقم خواهد خورد. این کشور به دنبال ارائه نسخه شخصی‌سازی‌شده از تایزن و Sailfish است.
شاید در واپسین روزهای سال حمایت از کالای ایرانی، تأمل پیرامون پلتفرم‌های بومی و میزان امکان و به‌صرفه بودن تحقق آن در سطوح مختلف، گامی جدید و متفاوت در حمایت از کالاهای ایرانی باشد.
