انتشار ویژه نامه بررسی بحران کرونا از منظر خط مشی فضای مجازی+ کدتخفیف

ویژه نامه بررسی بحران کرونا از منظر خط مشی فضای مجازی با عنوان «معاینه مجازی» به همت هسته خط‌مشی فضای مجازی مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام به انتشار رسید.

در روزگاری که پیشرفت فضای مجازی منجر به شکل‌گیری نظام‌های اجتماعی حاصل از تعامل کاربران بر بستر شبکه ارتباطات و اطلاعات گردیده و ابعاد مختلف زندگی انسان در حال بازتولید در آن نظام‌های اجتماعی مجازی، بسیار به جا است که بگوییم: «اهمیت فضای مجازی به‌اندازه اهمیت انقلاب است». می‌توان گفت تمامی مجاهدت‌هایی که در گام اول انقلاب اسلامی در طول چهل سال عمر بابرکت انقلاب انجام شد، درگرو مواجهه‌ای است که در گام دوم انقلاب اسلامی با فضای مجازی داریم.
آنچه امروزه ممکن است اقتدار و حاکمیت جمهوری اسلامی در این برهه از زمان را خدشه‌دار نماید، مناسبات جهانی فضای مجازی و تلاش همه‌جانبه مستکبران و به‌طور خاص رژیم تروریستی آمریکا برای سلطه بر کشور از طریق این فضای نوین است. درواقع درروند جهانی آنچه به‌وضوح قابل‌مشاهده است کاهش نقش دولت‌های مختلف از یک‌سو و یکه‌تازی ابرقدرت‌ها در قالب شرکت‌های بزرگ بین‌المللی از سوی دیگر است. اگرچه این روند تنها ناشی از فضای مجازی نیست، اما بدون شک توسعه فاوا و تمرکز گریزی فناوری‌های جدید از مهم‌ترین پیشران‌هایی است که ظرفیت حاکمیت دولت‌ها را کاهش داده و فرصت غلبه را برای سلطه‌طلبان فراهم می‌آورد. در چنین شرایطی، نحوه حکمرانی فضای مجازی جمهوری اسلامی برای صیانت از هویت اسلامی- ایرانی، حفظ اقتدار و حاکمیت دولت و استقلال ملت بسیار مهم و تعیین‌کننده است.
در شرایط کنونی حکمرانی فضای مجازی یکی از عرصه‌های حیاتی برای نظام جمهوری اسلامی ایران است، با مسائل و چالش‌های گوناگونی که در چند سال اخیر با آن مواجه شدیم، اهمیت این حوزه برای مسئولین و مردم دوچندان آشکار شد. حملات سایبری به تأسیسات هسته‌ای و مراکز نفت و گاز، جهت‌دهی گسترده مراکز سایبری آمریکایی – سعودی به افکار عمومی ملت ایران در وقایع مختلف و ایجاد اغتشاش و ناامنی‌های خیابانی، اختلال در بازار ارز و سکه بخشی از چالش‌هایی است که ضرورت ساماندهی به فضای مجازی کشور را در قالب شبکه ملی اطلاعات برای استفاده حداکثری از فرصت‌ها و مقابله با آسیب‌ها و تهدیدها ایجاد کرده است.
شیوع ویروس کرونا با خود تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و برخی ادارات دولتی، محدودیت رفت‌وآمدهای درون و برون‌شهری و قرنطینه خانگی را به همراه داشت. این موارد نیاز مردم به خدمات الکترونیک را بیش‌ازپیش گسترش داد و منجر به استفاده حداکثری کاربران از فضای مجازی شد. این پدیده که یک فرصت مناسب برای گسترش فضای مجازی بود، با ضعف زیرساختی، خدماتی و محتوایی در ارائه خدمات الکترونیک روبرو شد و بار دیگر ضعف کشور در تحقق کامل شبکه ملی اطلاعات را به مسئولین گوشزد کرد. این مسئله فرصتی را مهیا کرد تا در قالب یک پرونده ویژه به ابعاد فضای مجازی معضل شیوع ویروس کرونا و به‌طور خاص نقش شبکه ملی اطلاعات در این معضل بپردازیم.
پرونده ویژه «معاینه مجازی» که درواقع به بررسی شیوع ویروس کرونا از منظر خط‌مشی فضای مجازی می‌پردازد، در یک سرمقاله با عنوان کرونالوژی و نه عنوان یادداشت آماده‌شده است.
در یادداشت نخست، بار دیگر به مسئله «شبکه ملی اطلاعات» به‌عنوان کلان پروژه جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی پرداخته شد و در آن سعی شد ابعاد مختلف فنی – زیرساختی، امنیتی – دفاعی، اقتصادی، سیاسی – حاکمیتی و فرهنگی – اجتماعی شبکه ملی اطلاعات به‌طور جامع بررسی شود و این بار کمی بی‌پرده‌تر از گذشته درباره کارکردها و کژ کارکردهای آن گفت‌وگو شود.
یادداشت دوم به بررسی وضعیت «خدمات چهارگانه الکترونیک»(دولت الکترونیک، تجارت الکترونیک، سلامت الکترونیک و آموزش الکترونیک) بر بستر شبکه ملی اطلاعات پرداخت و ضعف‌های جدی موجود در هرکدام را بیان کرد.
در یادداشت سوم و چهارم به تبیین «آموزش الکترونیک» به‌عنوان یکی از مهم‌ترین خدمات الکترونیک که بخش وسیعی از دانش آموزان و دانشجویان، اساتید و والدین به‌طور مستقیم با آن درگیر هستند، پرداخت شد. تعریف آموزش مجازی، آثار این نوع آموزش بر یادگیری، محاسن و معایب آن و درنهایت توصیه‌هایی برای والدین درباره حضور فرزندانشان در فضای مجازی سرفصل‌های این دو یادداشت را تشکیل می‌دهد.
«سلامت الکترونیک» یکی دیگر از خدمات الکترونیک است که به‌خصوص در این ایام نقش آن در پیشگیری و درمان بیماری‌ها آشکارتر شده است. پنجمین یادداشت به وضعیت این خدمت در کشور می‌پردازد و برخی تهدیدهای اطراف این موضوع را تبیین می‌کند.
ششمین یادداشت به «تجارت الکترونیک» اختصاص پیدا کرد. تجارت الکترونیک و کسب‌وکارهای فضای مجازی یکی از بخش‌های مهم اقتصاد در آینده‌ای نزدیک خواهد که سرمایه انسانی فراوانی را به سمت خود جذب می‌کند. ازاین‌رو توجه بیشتر مسئولین اقتصادی به فعالان این حوزه و مواجه صحیح با ایشان، سبب رونق بیشتر آن و جلوگیری از سوءاستفاده دشمن از عرصه اقتصاد دیجیتال است.
در سه یادداشت نهایی به بررسی وضعیت سیاست‌گذاری و وضع قوانین و مقررات حوزه فضای مجازی پرداخته شد. در یادداشت هفتم به بحران تصمیم‌گیری در حوزه فضای مجازی و نقد عملکرد شورای عالی فضای مجازی در سال‌های اخیر اشاره شد. در آنجا بیان شد که هدف از تشکیل شورای عالی فضای مجازی حل بحران تصمیم‌گیری در حوزه فضای مجاز بود که با بررسی عملکرد شورا و فضای مجازی کشور در هشت سال گذشته، متأسفانه هنوز با این بحران روبرو هستیم. یادداشت بعد مواجه منفعلانه دولت و به‌طور خاص وزارت ارتباطات در بحران‌های مختلف ازجمله بحران بنزین و شیوع کرونا نقد شد. قطع اینترنت در بحران بنزین و هدیه اینترنت در بحران کرونا دو نسخه با یک اثر و نشان‌دهنده عدم مواجهه مقتدرانه، خردمندانه، فعالانه و مبتکرانه دولت با فضای مجازی است. نسخه اصلی نه قطع اینترنت و نه هدیه اینترنت است بلکه تحقق کامل شبکه ملی اطلاعات است که اراده واقعی دولت را در اجرای آن می‌طلبد. در یادداشت آخر برخی الزامات حقوقی مدیریت بحران در حوزه فضای مجازی بیان گشت. علاوه بر ایجاد نظام قانونی خاص برای شرایط بحران، تکمیل و ارتقا نظام قانون و مقررات گذاری برای شرایط عادی مهم‌ترین الزام حقوقی برای شرایط بحران است چراکه همین امر موجب می‌شود بسیاری از بحران‌ها شکل نگیرد.

برای مشاهده فهرست و سرمقاله بر لینک های زیر کلیک نمایید:

فهرست

سرمقاله

برای تهیه این ویژه نامه از سایت فروشگاه مرکز رشد (رشدا) اینجا کلیک نمایید.