انتشار پرونده ویژه «حکمرانی پلتفرم»

 

از روند توسعه کنونی پلتفرم‌ها به نظر می‌رسد که پلتفرم یکی از جدیدترین نسخه‌های امتداد سلطه اقتصادی و سیاسی غرب است؛ از سویی پلتفرم‌ها بستری شده‌اند تا نوآوری لازم برای توسعه بازارهای جریان سرمایه‌داری را به ثمن بخس فراهم کنند و از سوی دیگر با ظرفیت فراوانی که در ارائه خدمات گوناگون اجتماعی به وجود آورده‌اند، رفته‌رفته حاکمیت نظام‌های اجتماعی را در اختیار گرفته‌اند تا جایی که در ادبیات مدیریت دولتی، سخن از «پلتفرم به‌مثابه دولت» به میان آمده است. حال در نگاهی تؤامان از فرصت و تهدید به پلتفرم، مسئله اصلی این است که حاکمیت جمهوری اسلامی، چگونه می‌تواند از اصول قانون اساسی و قلمرو سرزمینی‌اش در مهاجرت نظام‌های اجتماعی بر بستر پلتفرم‌ها نه‌تنها دفاع کرده بلکه نقشی فعال در حفظ و امتداد انقلاب اسلامی ایفا نماید؟

پرونده ویژه حکمرانی پلتفرم‌، با تمرکز بر پلتفرم‌های نرم‌افزاری، در هفت عنوان یادداشت آماده شده است. یادداشت اول با عنوان «پلتفرم چیست؟»، به تعریف دقیق مفهوم پلتفرم می‌پردازد و مبنایی برای یادداشت‌های بعدی محسوب می‌شود. در این یادداشت، جایگاه نظری پلتفرم و گونه‌شناسی پلتفرم‌ها تبیین می‌گردد.

در شرایطی که «سازوکارهای قیمت» پیشران اصلی بازار در اقتصاد مدرن است، در اقتصاد پلتفرم، این «اثر شبکه‌ای» است که پیشران اصلی و توسعه‌دهنده پلتفرم است؛ با این تفاوت که با ظرفیت فناوری اطلاعات و ارتباطات، آن سازوکارهای حاکم که کارآمدی را در ترجمان ارزش مبادلاتی جست‌وجو می‌کرد، دیگر محدود به حوزه اقتصاد نیست و به همه عرصه‌های اجتماعی تسری یافته است. یادداشت دوم با عنوان «قدرت پلتفرم؛ اثر شبکه‌ای» به تبیین این «پیشران پلتفرم» می‌پردازد.

در عصر پلتفرم‌ها، ساختار اجتماع و به دنبال آن ساختار حکمرانی از سازوکارهای متداولِ مبتنی بر سلسله‌مراتب یا بازار و … به سازوکارهای حکمرانی شبکه‌ای رسیده است. این تحول در سازوکارهای حکمرانی، «نظام پاسخگویی» را نیز متحول کرده است. یادداشت سوم با عنوان «پاسخگویی پلتفرم» به دنبال آن است تا با واکاوی کنشگران پلتفرم، چالش‌های پاسخگویی در حکمرانی پلتفرم را تبیین نماید.

به‌تبع تبیین چالش پاسخگویی پلتفرم‌ها، به مسئله «چگونگی طراحی سازوکار حکمرانی پلتفرم‌ها» رهنمون می‌شویم. یادداشت چهارم به دنبال ساخت‌دهی به مسئله حکمرانی پلتفرم‌ها با لنز «تنظیم مقررات» است و سه سطح «تنظیم‌گری در پلتفرم»، «تنظیم‌گریِ پلتفرم» و «تنظیم‌گری با پلتفرم» را بیان می‌کند و چالش اصلی انقلاب اسلامی را «تنظیم‌گری با پلتفرم» می‌داند.

«حکمرانی پلتفرم‌ها» با نگاه به روند آینده فناوری، پیچیده‌تر خواهد شد؛ سهم‌‌یاری فناوری در توسعه پلتفرم‌های امروزی، بیشتر در استخدام فناوری ارتباطات و با اثر شبکه‌ای بوده است و هنوز بسیاری از ظرفیت‌های فناوری اطلاعات در توسعه پلتفرم‌ها بالقوه مانده است. در آینده‌ای نه‌چندان دور و با همگرایی فناوری‌هایی نظیر نسل پنجم اینترنت، فناوری‌های هوشمند، اینترنت اشیاء و … شاهد فراگیری «پلتفرم‌های اینترنت اشیاء» خواهیم بود؛ موضوعی مهم که در یادداشت پنجم با عنوان «حکمرانی پلتفرم‌های اینترنت اشیاء» بدان پرداخته شده است.

با نظر به اشارات متعدد مقام معظم رهبری، تهدیدانگاری یا فرصت‌انگاریِ صرف فضای مجازی خطایی راهبردی است که یا انقلاب اسلامی را از ظرفیت‌های فوق‌العاده فاوا برای پیش‌برد اهدافش محروم می‌کند و یا منجر به ولنگاری در مواجهه با فضای مجازی می‌شود و مهلک‌ترین لطمات را به انقلاب وارد خواهد کرد. دو یادداشت آخر پرونده حکمرانی پلتفرم به دنبال آن است تا مبتنی بر مبانی اسلامی، «تعاون» را به‌عنوان نمونه‌ای از ظرفیت‌های مثبت پلتفرم و «حکمرانی پلتفرم توسط نظام سرمایه‌داری» را از تهدیدهای پلتفرم در مواجهه جمهوری اسلامی با فضای مجازی ترسیم نماید.

این پرونده به صورت مجزا در ۳۲ صفحه و دو نسخه دیجیتال با تخفیف ویژه به قیمت ۷۰۰۰ تومان و چاپی (https://rushda.ir/product/hokmrani-platform/) با تخفیف ویژه به قیمت ۱۳۰۰۰ تومان عرضه شده است.